Literacka Nagroda Nobla

To już dziś, o 13- ej poznaliśmy tegorocznego laureata Literackiej Nagrody Nobla. Został nim Kazuo Ishiguro. Nie ma bardziej prestiżowej nagrody literackiej, każdy wielki pisarz marzy o tym wyróżnieniu. W tym roku o Literackiego Nobla rywalizują Haruki Murakami, Margarett Atwood, Ngugi Wa Thiong, Amoz Oz. Zamiast przybliżać Wam sylwetkę kolejnego klasyka postanowiłam dziś napisać o samej nagrodzie Nobla.
Ustanowiona na mocy testamentu Alfreda Nobla z 1895 roku przyznawana jest przez Szwedzką Akademię. Praca członków Akademii dotycząca nagrody zaczyna się według określonego wiele dziesięcioleci planu, który co roku jest on niezmienny.
We wrześniu członkowie Komitetu Noblowskiego wysyłają około 600–700 formularzy do osób uprawnionych do nominacji. Nominacje muszą być zgłaszane do 31 stycznia następnego roku, nominujący nie mogą wystawiać własnej kandydatury, powinni także oprócz nazwiska, dołączyć motywację, jednak nie jest to wymagane.
W lutym Komitet tworzy listę i przekazuje Akademii do zatwierdzenia. W kwietniu Komitet wybiera 15–20 nazwisk kandydatów wstępnych do rozpatrzenia przez Akademię.
W maju Komitet zawęża listę do 5 finalistów do rozpatrzenia przez Akademię. Między początkiem czerwca a końcem sierpnia każdego roku członkowie Akademii zapoznają się z twórczością kandydatów, członkowie Komitetu przygotowują raport na temat każdego z kandydatów. We wrześniu odbywa się w Akademii dyskusja nad twórczością kandydatów.
W październiku członkowie Akademii w głosowaniu większościowym wybierają jednego spośród piątki kandydatów.10 grudnia odbywa się ceremonia wręczenia Nagrody w Sztokholmskiej Filharmonii.

Dotąd przyznano Literacką Nagrodę Nobla 109 razy, pierwszym nagrodzonym autorem był Sully Prudhomme – francuski poeta i filozof w 1901 roku. W czasie drugiej wojny światowej Nagrody nie przyznawano. Uroczystość wręczenia Nagrody odbywa się co roku w rocznice śmierci fundatora. Każdy nagrodzony otrzymuje w tym dniu nagrodę pieniężną, dyplom i medal.
Medal, zaprojektowany przez Erika Lindberga, przedstawia młodego mężczyznę siedzącego pod wawrzynem, słuchającego i spisującego pieśń Muzy. Nad tym obrazem umieszczona jest inskrypcja pochodząca z Eneidy Wergiliusza sentencja: „Inventas vitam iuvat excoluisse per artes.” ( Uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę). Treść dyplomu zawsze jest kaligrafowana po szwedzku. Wysokość nagrody pieniężnej jest zmienna. Kiedy była przyznawana po raz pierwszy w 1901 roku laureaci ( z różnych dziedzin) otrzymali około 150 tysięcy ówczesnych szwedzkich koron (około 8 milionów dzisiejszych koron).

W tym roku laureaci dostaną po 8 milionów szwedzkich koron (około 1,26 miliona dolarów, około 3,88 miliona złotych) - jest to wartość najbardziej zbliżona do tej z 1901 roku.
Ilość pieniędzy jaką dostawali laureaci bardzo zmieniała się na przestrzeni lat. Najmniej dostał m.in. Woodrow Wilson ( Pokojowa Nagroda Nobla) w 1919 roku, tylko 133 tysiące koron (niewiele ponad 2 mln dzisiejszych koron, to tylko 28 proc. pierwotnej nagrody). Najwięcej dostał m.in. Vidiadhar Surajprasad Naipaul ( Literacka Nagroda Nobla) w 2001 roku, 10 milionów koron, które odpowiadają ponad 11 milionom dzisiejszych koron ( stanowią 144 proc. pierwotnej nagrody).

Laureatami Literackiej Nagrody Nobla byli następujący pisarze i poeci ( niektórzy byli nagradzani za konkretne dzieło inni za całokształt). Poniżej umieszczam listę laureatów, zachęcając was do czytelniczych eksploracji twórczości wymienionych, sama kiedyś szukałam książek z klucza Nagrody Nobla i nie zawiodłam się na żadnym z tych autorów.

1901 Sully Prudhomme, Francja
1902 Theodor Mommsen, Niemcy
1903 Bjornstherne Bjornson, Norwegia
1904 Frédéric Mistral, Francja
1904 José Echegaray, Hiszpania
1905 Henryk Sienkiewicz, Polska
- Potop
- Latarnik
- Janko Muzykant
- Ogniem i mieczem
1906 Giosuè Carducci, Włochy
1907 Rudyard Kipling, Wlk. Brytania
1908 Rudolf Eucken, Niemcy
1909 Selma Lagerlöf, Szwecja
1910 Paul Heyse, Niemcy
1911 Maurice Maeterlinck, Belgia
1912 Gerhart Hauptmann, Niemcy
1913 Rabindranath Tagore, Indie
1914 nie przyznano
1915 Romain Rolland, Francja
1916 Verber von Heidenstam, Szwecja
1917 Karl Gjellerup, Dania
1917 Henrik Pontoppidan, Dania
1918 nie przyznano
1919 Carl Spitteler, Szwajcaria
1920 Knut Hamsun, Norwegia
1921 Anatole France, Francja
1922 Jacinto Benavente, Hiszpania
1923 William Butler Yeats, Irlandia
1924 Władysław Reymont, Polska
- Chłopi
1925 George Bernard Shaw, Irlandia
1926 Grazia Deledda, Włochy
1927 Henri Bergson, Francja
1928 Sigrid Undset, Norwegia
1929 Thomas Mann, Niemcy
- Czarodziejska góra
1930 Sinclair Lewis, USA
1931 Erik Axel Karlfeldt, Szwecja
1932 John Galsworthy, Wlk. Brytania
1933 Iwan Bunin, ZSRR
1934 Luigi Pirandello, Włochy
1935 nie przyznano
1936 Eugene O'Neill, USA
1937 Roger Marin du Gard, Francja
1938 Pearl S. Buck, USA
- Peonia
1939 Frans Eemil Sillanpää, Finlandia
1940 nie przyznano
1941 nie przyznano
1942 nie przyznano
1943 nie przyznano
1944 Johannes Vilhem Jensen, Dania
1945 Gabriela Mistral, Chile
1946 Hermann Hesse, Szwajcaria
- Narcyz i Złotousty
1947 André Gide, Francja
1948 Thomas Stearns Eliot, Wlk. Brytania
1949 William Faulkner, USA
1950 Bertrand Russel, Wlk. Brytania
1951 Pär Lagerkvist, Szwecja
1952 Francois Mauriac, Francja
1953 Winston Churchill, Wlk. Brytania
1954 Ernest Hemingway, USA
- Stary człowiek i morze
- Zielone wzgórza Afryki
1955 Halldór Laxness, Islandia
1956 Juan Ramón Jiménez, Hiszpania
1957 Albert Camus, Francja
- Dżuma
1958 Boris Pasternak, Rosja
1959 Salvatore Quasimodo, Włochy
1960 Saint-John Perse, Francja
1961 Ivo Andrić, Jugosławia
1962 John Steinbeck, USA
1963 Giorgos Seferis, Grecja
1964 Jean-Paul Sartre, Francja
1965 Michaił Szołochow, ZSRR
- Los człowieka
1966 Samuel Josef Agnon, Izrael
1966 Nelly Sachs, Szwecja
1967 Miguel Ángel Asturias, Gwatemala
1968 Yasunari Kawabata, Japonia
1969 Samuel Beckett, Irlandia
1970 Aleksander Sołżenicyn, ZSRR
- Archipelag gułag
- Jeden dzień Iwana Denisowicza
- Oddział chorych na raka
1971 Pablo Neruda, Chile
1972 Heinrich Böll, Niemcy
1973 Patrick White, Australia
1974 Eyvin Johnson, Szwecja
1974 Harry Martinson, Szwecja
1975 Eugenio Montale, Włochy
1976 Saul Bellow, USA
1977 Vicente Aleixandre, Hiszpania
1978 Isaak Bashevis Singer Polska/USA
- Sztukmistrz z Lublina
1979 Odysseas Elytis, Grecja
1980 Czesław Miłosz, Polska
1981 Elias Canetti, Wlk. Brytania
1982 Gabriel Garcá Márquez, Kolumbia
- Sto lat samotności
1983 William Golding, Wlk. Brytania
1984 Jaroslav Seifert, Czechosłowacja
1985 Claude Simon, Francja
1986 Wole Soyinka, Nigeria
1987 Joseph Brodsky, USA
1988 Nadżib Mahfuz, Egipt
- Opowieści starego Kairu
1989 Camilo José Cela, Hiszpania
1990 Octavio Paz, Meksyk
1991 Nadine Gordimer, RPA
- Ludzie Julya
1992 Derek Walcott, St. Lucia
1993 Toni Morrison, USA
- Miłość
1994 Kenzaburo Oe, Japonia
1995 Seamus Heaney, Irlandia
1996 Wisława Szymborska, Polska
- Chwila
- Dwukropek
- Wszystkie lektury nadobowiązkowe
1997 Dario Fo, Włochy
- Córka papieża
1998 José Saramago, Portugalia
1999 Günter Grass, Niemcy
- Blaszany bębenek
- Kot i mysz
2000 Gao Xingjian, Francja
2001 Vidiadhar Surajprasad Naipaul, Trynidad i Tobago
2002 Imre Kertész, Węgry
- Kadysz za nienarodzone dziecko
2003 John M. Coetzee, RPA
- Czekając na barbarzyńców
- Foe
- Hańba
2004 Elfriede Jelinek, Austria
- Pianistka
- Amatorki
- Pożądanie
2005 Harold Pinter, Wlk. Brytania
2006 Orhan Pamuk, Turcja
- Śnieg
- Nazywam się Czerwień
2007 Doris Lessing, Wlk. Brytania
- Piąte dziecko
- Podróż Bena
- Pamiętnik przetrwania
- Lato przed zmierzchem
- Mrowisko
- Martha Quest
- Odpowiednie małżeństwo
- Fala po burzy
2008 Jean-Marie G. le Clézio, Francja
- Afrykanin
2009 Herta Müller, Niemcy
2010 Mario Vargas Llosa, Peru
- Jak ryba w wodzie
- Listy do młodego pisarza
- Miasto i psy
2011 Tomas Transtroemer, Szwecja
2012 Mo Yan, Chiny
- Obfite piersi, pełne biodra
2013 Alice Munro, Kanada
2014 Patrick Modiano, Francja
2015 Swiatłana Alaksandrauna Aleksijewicz
2016 Bob Dylan
2017 Kazuo Ishiguro

Zuza Malinowska