Rainer Maria Rilke

Dzisiejszy odcinek poświęcony będzie poecie, bo poezja to matka literatury, więc nie sposób pominąć ją w naszym cyklu.
Rene (Rainer) Maria Rilke – urodził się w 1875 w Pradze, która w tamtym okresie była częścią Cesarstwa Austro-węgierskiego. Austriacki poeta, przedstawiciel symbolizmu i prekursor myśli egzystencjalistycznej kontynuowanej przez Martina Heideggera, który często powoływał się na Rilkego. Dzieciństwo poety naznaczane było wieloma problemami, zły układ z matką, która chciała by był dziewczynką, apodyktyczny ojciec przelewający na chłopca swoje niespełnione ambicje, wszystko to odcisnęło swoje piętno na wrażliwym i chorowitym dziecku jakim był Rene Maria. Związany był z rosyjska pisarką Louise Andreas-Salomé - którą uważał za swoją największą miłość. Życie stawiało przed nim wielu niezwykłych ludzi, przyjaźnił się z innymi artystami, wiódł życie przedstawiciela bohemy, jego wiersze, a zwłaszcza minipowieści „Dwie powieści praskie” znakomicie obrazują sposób jego życia. Opary absyntu, dekadenckie mroczne knajpki, rozfilozofowane towarzystwo artystów...
Jest autorem licznych poezji, opowiadań, powieści poetyckich, między innymi „Zapisków Malte Lauridsa Brigge”, za swój opus vitae uważał Elegie Duinejskie - długie filozoficzne poematy napisane w wielką wrażliwością o detale zarówno w treści jak i w formie.
Współcześni byli podzieleni w ocenie twórczości Rilkego, jedni uważali go za wizjonera nowej epoki i genialnego poetę inni odrzucali jego twórczość jako zbyt ekscentryczną. Pozostawił po sobie liczne listy. Stał się inspiracją dla wielu potomnych poetów i filozofów. Zmarł w 1926 roku.
Poznałam wiersze Rilkego na zajęciach z filozofii starożytnej, prowadzący przedstawił nam go, jako poetę, który w swojej twórczości uchwycił precyzyjnie myśli Platona. Czytaliśmy ósmą elegię Rilkego i analizowaliśmy jej treść.
W Polsce wiersze Rilkego znane są głównie w tłumaczeniu Mieczysława Jastruna i Artura Sandauera, osobiście wolę przekład Jastruna. Nie tak dawno ukazały się dwie książki biograficzne o tym poecie. Pierwsza, wydana w 2004 roku nakładem wydawnictwa Prószyński i s-ka nosi tytuł „Dźwięczące szkło. Rainer Maria Rilke. Biografia” i stanowi znakomity punkt wyjścia dla chcących zrozumieć życie poety. Druga, napisana niedługo po wczesnej śmierci Rilkego przez jego przyjaciółkę, jest czułym, pełnym barwnych faktów z życia ich obojga wspomnieniem, „Wspomnienia o Rainerze Marii Rilke”- napisana przez Marie von Thurnund Taxis, wydana w Polsce w 2010 przez wydawnictwo Sic!
Na zachętę trzy wiersze Rainera Marii Rilke.

Samotność

Samotność jest jak deszcz.
Z morza powstaje, aby spotkać zmierzch;
z równin niezmiernie szerokich, dalekich,
w rozległe niebo nieustannie wrasta.
Dopiero z nieba opada na miasta.

Mży nieuchwytnie w godzinach przedświtu,
kiedy ulice biegną witać ranek,
i kiedy ciała, nie znalazłszy nic,
od siebie odsuwają się rozczarowane;
i kiedy ludzie, co się nienawidzą,
spać muszą razem - bardziej jeszcze sami:

samotność płynie całymi rzekami.
***

Gwiazdy, śpiący i duchy,
słabe ich powiązanie;
nocą Mistrz nagłym ruchem
ład przeprowadza w planie.

Ponad rysunkiem sennym
wyciąga, przeciąga linie,
kiedy ten projekt dzienny
w kruchym się domu rozpłynie.

Tylko do tych, co kochają,
boskie dochodzą znaki,
bo w snach, pełnych wód, odbijają
kwiaty, kamienie, ptaki.

Gdy pomysł w nim nabrał życia,
jak ptaków wniebowstąpienia
rzuca tajemnic odbicia
w blask ich odzwierciedlenia.

***

Cisza

Słyszysz, kochana, wznoszę ręce - słyszysz
szelesty...
Jakież mogłyby samotnych gesty
nie czuć, że je tłum rzeczy podsłuchuje w ciszy?
słyszysz, zamykam oczy, lecz ten lekki
szmer dobiega także aż do Ciebie.
Słyszysz, kochana, podnoszę powieki...
... lecz czemu nie ma tu Ciebie.

Mojego ruchu odbicie najsłabsze
w jedwabnej ciszy znaczy się najtrwalej;
najmniejsze wzruszenie odciska się na zawsze
w napiętej zasłonie oddali.
Na mych oddechach wznoszą się i opadają
gwiazdy.
Do mych warg wonie do wodopoju
płyną w powiewie
i poznaję przeguby
dalekich aniołów.
Tylko tej, o której myślę: Ciebie
nie widzę

Zuza Malinowska