Antoine Saint de Exupery

Antoine Saint de Exupery urodził się w 1900 roku, zasłynął jako pisarz książeczki pierwotnie dedykowanej dzieciom „Mały książę”, ale jest on autorem wielu innych wartych uwagi pozycji: „Ziemia planeta ludzi”, „Twierdza”, „Nocny lot”, „Pilot wojenny”, „Poczta na południe”, „List do zakładnika”. Był pilotem i żołnierzem, walczył w drugiej wojnie światowej z poczucia moralnego obowiązku, wcześniej studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu, malował i rzeźbił. Charakteryzowała go wielka wrażliwość wewnętrzna, wyjście poza racjonalizm i akademickie podejście do literatury, to co pisał odwoływało się do uczuć i moralności. Drugi człowiek był dla niego odpowiedzialnością wszystkie jego teksty cechuje wysoki poziom rozwoju duchowego, ale o swoją formację duchową Exupery jakoś specjalnie nie zabiegał, on po prostu żył czujnie i szanował innych. W pewien sposób był prekursorem humanizmu jaki charakteryzował późną myśl Heideggera i który rozwinął wiele lat po jego śmieci inny filozof Jaspers ( Bycie człowiekiem wyraża się poprzez troskę o innych).

Saint de Exupery jest autorem słów, które na stałe weszły do naszej zbiorowej świadomości: „Dobrze patrzy się tylko sercem”, „Najważniejsze jest niewidzialne dla oczu”, „Jeśli kochasz sercem patrz.”, „Jesteś odpowiedzialny za to co oswoiłeś”...

Był charyzmatyczny jego bliscy wspominali, że mimo faktu, że nie był klasycznie przystojny nie sposób było przejść obok niego obojętnie, ściągał na siebie uwagę. Nie identyfikował się z żadną ideologią, nie wierzył w doktryny porywające tłumy, podskórnie wyczuwał ich iluzoryczność i socjotechniczne możliwości ich wykorzystania. „Mały książę” wydany z jego ilustracjami był ostatnią książką, której wydania doczekał za życia. „Twierdza” ukazała się po jego śmierci w 1948 roku, wydaje się że właśnie ta książka jest największym dziełem tego pisarza, zawiera głębokie przemyślenia na temat kondycji człowieka, na temat tego, czym jest ludzkie życie i śmiało można ją określić współczesną „biblią” człowieczeństwa. Twórczość Exuperiego jest źródłem inspiracji dla wszystkich jego następców - filozofów, poetów pisarzy, malarzy.
Sam poważnie traktował pisanie i uważał, że bycie pisarzem to powołanie. Mówił w jednym z wywiadów: „Nie cierpię ludzi, którzy piszą dla zabawy, szukają efektów, trzeba mieć po prostu coś do powiedzenia” W tym względzie zupełnie się z nim zgadzam, produkowanie książek a tworzenie literatury, to nie to samo, dobrze, że autor „Małego księcia” nie dożył naszych czasów, kiedy książka stała się takim samym towarem jak skarpetki czy ogórki kiszone. A etos literacki znany jest tylko na uniwersytetach i to też nie wszystkich...
Trzeba zauważyć, że twórczość Antoina Saint de Exupery jest odzwierciedleniem jego życia, żył odważnie, czujny na potrzeby innych, skupiony na sprawach, które uważał za ważne i wieczne - ta spójność nadaje dodatkowej wartości temu, co napisał. Można odnieść wrażenie, że warstwa fabularna w jego książkach jest jedynie pretekstem, do przekazania głębokich przemyśleń autora.

W 1944 roku zginął w trakcie misji bojowej nad morzem śródziemnym. Na stałe zapisał się w historii literatury i kultury. Tu kilka cytatów z jego książek, których lekturę gorąco polecam.

„Rzeczy istotne najczęściej nie mają ciężaru. Uśmiech często jest czymś istotnym.” ( List do zakładnika)

„Mógłby jeszcze walczyć, próbować szczęścia – bo żadne fatum nie istnieje z zewnątrz. Fatum jest tylko w nas – przychodzi chwila, kiedy się poznaje własną niemoc. Wtedy błędy pociągają nas ku sobie jak otchłań.” ( Nocny lot)

„Im cięższa praca, w której się spalasz, tym więcej daje ci radości. Im więcej dajesz, tym bardziej rośniesz. Ale musi być ktoś, kto będzie brał. I nie jest dawaniem tracić na darmo.” ( Twierdza)

"[...] życie tylko wtedy ma sens, kiedy się je przemienia po trochu w coś, co jest poza nami.” ( Twierdza)

"Im więcej dajesz, tym bardziej rośniesz. Ale musi być ktoś, kto będzie brał. I nie jest dawaniem tracić na darmo.” ( Twierdza)

„[...] błąd nie jest bynajmniej przeciwieństwem prawdy, ale innym układem - inną świątynią zbudowaną z tych samych kamieni - ani prawdziwszym, ani bardziej fałszywym od tego pierwszego.” ( Twierdza)

„Pożytek daje to, co stawia opór.”( Twierdza)

"Bo nie umiera się za owce ani za kozy, ani za domy, ani za góry. Albowiem rzeczy trwają nawet wtedy, kiedy nic nie jest za nie składane w ofierze. Umiera się zaś po to, żeby ocalić tę niewidzialną więź, która je wiąże i przemienia w jedną ojcowiznę, w królestwo, w znajomą, rozpoznawalną twarz. Człowiek daje siebie w zamian za tę jedność, ponieważ buduje ją nawet, umierając.”( Twierdza)

„Odróżniam [...] ciągłość od rutyny. I trwałość - od zakrzepnięcia w martwocie. Ani trwałość cedru, ani trwałość cesarstwa nie opiera się na skostnieniu. [...] nienawidzę plemion osiadłych, a miasta ukończone wydają mi się martwe.”( Twierdza)

"Życie rodzi się [...] z niesprawiedliwości, jaką jest dokonany wybór.”( Twierdza)

"Żyć można tylko tym, co się przetwarza. Nie daje życia to, co jest złożone w człowieku jak w magazynie.”( Twierdza)

Zuza Malinowska